Như các em học sinh đã biết, Huế được biết đến là một vùng đất mộng mơ với những cảnh đẹp, di tích lịch sử nổi tiếng như núi Ngự, sông Hương, kinh thành Huế… tuy nhiên Huế cũng nổi tiếng với những giá trị văn hóa tinh thần đó chính là ca Huế. Bài soạn Ca Huế trên sông Hương giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp của một sinh hoạt văn hóa ở cố đô Huế, một vùng dân ca phong phú về nội dung, giàu về làn điệu, với những con người rất đỗi tài hoa. Ngoài ra bài soạn gợi ý cho các em trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa dễ dàng hơn. Mỗi ngày TopChuan hy vọng sẽ giới thiệu đến các em thật nhiều bài soạn hay và dưới đây sẽ là top các bài soạn Ca Huế trên sông Hương hay nhất.
Ca Huế trên sông Hương – Bài 5
I. Về thể loại:
Văn bản Ca Huế trên sông Hương thuộc thể loại bút kí. Nếu xét về tính chất, bút kí gần với thể loại tùy bút. Cả hai loại đều là thể kí, tức là ghi chép về người thật, việc thật nhưng mang sắc thái trữ tình. Tuy nhiên, so với tuỳ bút thì bút kí thể hiện ý nghĩa khách quan rõ nét hơn. Trong bút kí, các nhân vật, sự kiện được miêu tả khá chi tiết. Tình cảm, thái độ của tác giả được thể hiện qua cách lựa chọn, miêu tả đối tượng.
* Bố cục: Văn bản Ca Huế trên sông Hương có thể được chia làm 2 phần:
Phần 1: từ đầu => “lý hoài nam” : giới thiệu sơ lược một số điệu ca Huế.
Phần 2: còn lại : đêm ca Huế trên sông Hương.
II. Hướng dẫn soạn bài:
Câu 1:
Một vài đặc điểm tiêu biểu về xứ Huế mà em biết:
Có nhiều danh lam thắng cảnh như sông Hương, núi Ngự, cầu Tràng Tiền, chùa Thiên Mụ,… và các di tích lịch sử, các lăng tẩm của những vị vua nhà Nguyễn chung quanh thành phố Huế.
Ngoài danh lam thắng cảnh, cố đô Huế còn nổi tiếng với những làn điệu dân ca và music cung đình, những sản phẩm tinh thần đáng quý, cần được bảo tồn.
Câu 2:
* Các làn điệu dân ca được nhắc đến trong bài văn:
Các điệu hò: chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung, hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện,…
Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, quả phụ, tương tư khúc, nam xuân, hành vân, tứ đại cảnh.
* Những dụng cụ music được nhắc tới trong bài văn: đàn tranh, đàn nguyệt, đàn tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.
Câu 3:
Sau khi đọc bài văn, người đọc không chỉ biết đến Huế với những danh lam thắng cảnh, những di tích lịch sử mà Huế còn nổi tiếng với những làn điệu dân ca:
Vẻ đẹp phong phú, đa dạng của các làn điệu dân ca Huế
Vẻ đẹp của cảnh ca Huế trong đêm trăng thơ mộng trên dòng sông Hương mờ ảo
Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế.
Câu 4:
a) Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình.
b) Các điệu ca Huế được nhắc tới trong bài vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi vì nó tiếp thu tính chất của hai dòng nhạc. Sôi nổi, tươi vui (có cả bi quan cảm, bâng khuâng, tiếc thương ai oán) là có nguồn gốc từ nhạc dân gian. Còn trang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình.
c) Có thể nói nghe ca Huế là một thú tao nhã vì cách thức nghe ca trên thuyền rộng, trên dòng sông Hương thơ mộng giữa trời nước mênh mang đã là 1 cách thưởng thức độc đáo. Mặt khác, nội dung ca Huế lại rất trang trọng, trong sáng, gợi tình người, tình đất nước. Và còn tuyệt vời hơn khi những lời ca đó lại được những ca sĩ duyên dáng, lịch sự của xứ Huế trình diễn với dàn nhạc phụ họa gồm những nhạc công điêu luyện, tài hoa. Nghe ca Huế để ta hiểu hơn, yêu hơn xứ Huế và cũng là yêu hơn đất nước mình. Chính vì thế, nghe ca Huế là một thú thanh cao và lịch sự.
III. LUYỆN TẬP:
Địa phương em nổi tiếng nhất là hát Quan họ ở Bắc Ninh, Hát Xoan ở Phú Thọ, Hát Chèo ở Thái Bình…
Ca Huế trên sông Hương – Bài 4
Bố cục:
– Phần 1 (Xứ Huế vốn nổi tiếng với các điệu hò…… lí hoài nam): giới thiệu sơ lược về các làn điệu dân ca Huế.
– Phần 2 (còn lại): Đêm nghe ca Huế trên sông Hương và những nét đặc sắc của ca Huế.
Hướng dẫn soạn bài:
Câu 1 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 2):
– Những hiểu biết về Huế:
+ Về vị trí địa lí: Huế thuộc miền Trung Việt Nam, phía Nam giáp Đà Nẵng , phía bắc giáp Quảng Trị
+ Về đặc điểm lịch sử: Huế (Phú Xuân) là kinh đô của nhà Nguyễn hơn một trăm năm
+ Về danh lam thắng cảnh : Huế có sông Hương núi Ngự có nhiều di tích lịch sử, thành nội lăng tẩm của các triều vua nhà Nguyễn, các đền đài chùa chiền trong đó có chùa Thiên Mụ nổi tiếng
+ Về sản phẩm vật chất và sản phẩm văn hóa tinh thần: có nhiều món ăn, nhiều thứ kẹo bánh mang màu sắc Huế, nón bài thơ, nhiều điệu hò, làn điệu dân ca nổi tiếng.
– Một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế: sông Hương, núi Ngự, chùa Thiên Mụ, Phu Văn Lâu, các điệu hò ca Huế thể hiện rõ nét tâm hồn con người xứ Huế.
Câu 2 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 2):
* Các làn điệu dân ca Huế:
– Hò giã gạo, ru em, giã vôi, già điệp, bài chòi: náo nức, nồng hậu tình người.
– Hò lơ, hò ô, xay lúc, hò nện… gần gũi dân ca Nghệ Tĩnh, thế hiện lòng khát khao, nỗi mong chờ, hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế.
– Nam ai, nam bình, quả phụ, tương tư khúc, hành vân: bi quan man mát, thương cảm, bi ai, vương vấn.
– Tứ đại cảnh: dư âm điệu Bắc , phách điệu Nam không vui, không buồn.
– Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh: bi quan bã.
* Các dụng cụ âm nhạc:
– Đàn tranh, dàn nguyệt, tì bà, đàn nhị, đàn tam, đàn bầu.
– Cặp sanh tiền
⇒ Ca Huế đa dạng phong phú, mỗi làn điệu mang một vẻ đẹp riêng.
Câu 3 (trang 103 Ngữ Văn 7 Tập 2):
– Sau khi đọc bài này em đã có thêm những hiểu biết về Huế:
+ Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế
+ Vẻ đẹp phong phú đa dạng của các làn điệu ca Huế
+ Hiểu biết về danh lam thắng cảnh di tích lịch sử
+ Nghe ca Huế phải nghe trên thuyền rồng sông Hương mới cảm nhận hết cái hay cái đẹp.
Câu 4 (trang 104 Ngữ Văn 7 Tập 2):
– Ca Huế được hình thành từ nguồn nhạc dân gian và nhạc cung đình có cả điệu Bắc lẫn điệu Nam.
a. Các điệu ca Huế được nhắc tới trong bài văn vừa sôi nổi tươi vui vừa trang trọng uy nghi vì thành phần hình thành nên nó:
– Nhạc dân gian góp phần hình thành nên ca Huế thường sôi nổi lạc quan vui tươi
– Nhạc cung đình được dùng trong những buổi lễ tôn nghiêm nơi cung đình vui chúa, nơi tôn miếu của triều đình phong kiến thường mang sắc thái trang trọng uy nghi
b. Nói nghe ca Huế là một thú tao nhã vì: ca Huế thanh cao, lịch sự nhã nhặn, sang trọng và duyên dáng từ nội dung đến hình thức, từ ca công đến nhạc công, từ cách biểu hiện đến đến thưởng thức, từ giọng ca đến cách ăn mặc,…
Hướng dẫn luyện tập:
Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy.
Trên đất nước ta, mỗi miền, mỗi vùng đều có những làn điệu dân ca của riêng mình. Nổi tiếng với những làn điệu dân ca đắm say mê hoặc lòng người là dân ca quan họ Bắc Ninh. Ngoài ra có rất nhiều làn điệu khác:
– Các làn điệu dân ca Huế
– Hát xoan ở đất Tổ (Phú Thọ)
– Các điệu hò ở Nam Trung Bộ
– Dân ca Nam Bộ
– Hát dặm Nghệ Tĩnh
– Hát Lượm của dân tộc Tày
– Hát Then của người Thái.
Ca Huế trên sông Hương – Bài 2
Câu hỏi 1: Trước khi đọc bài này, em đã biết gì về cố đô Huế? Hãy nêu một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế mà em biết.
Gợi ý:
Huế là một trung tâm văn hoá của khu vực miền Trung, nơi đây từng là kinh đô của triều Nguyền hơn 100 năm, đến nay đă được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá thế giới. Huế nồi tiếng với nhiều phong cảnh đẹp, thơ mộng như sông Hương, núi Ngự, cầu Tràng Tiền…. Đó cũng là nguồn thi hứng dồi dào cho các nhà văn, nhà thơ sáng tác, ngợi ca về Huế. Bên cạnh đó, Huế còn là quê hương của chiếc áo dài và nón bài thơ duyên dáng. Thành phố Huế thơ mộng bên bờ sông Hương, giọng con gái Huế dịu dàng, thanh lịch với các điệu hò, điệu lí, những làn điệu dân ca thể hiện rõ tám hồn con người xứ Huế.
Câu hỏi 2: Hãy thống kê tên các làn điệu dân ca Huế và tên những dụng cụ music được nhắc tới trong bài văn đế thấy sự đa dạng, phong phú của hình thức ca Huế trên sông Hương.
Gợi ý:
– Các làn điệu dân ca Huế thật đa dạng và phong phú. Mồi làn điệu dân ca có một vẻ đẹp riêng thật ngọt ngào, duyên dáng: + Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, hò lơ, hò ô xay lúa; các điệu Nam như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân, tứ đại hải; các điệu lí như lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam
– Các dụng cụ music Huế cùng phong phú, đa dạng: Đàn nguyệt, đàn tranh, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh…
Câu hỏi 3: Sau khi đọc văn bản trên em biết thêm gì về xứ Huế?
Gợi ý:
Sau khi đọc xong văn bản em không chỉ biết đến Huế qua những cảnh đẹp làm say đắm lòng người, mà Huế còn neo đậu lại vững chắc trong tâm tưởng cua em bằng những làn điệu dân ca ngọt ngào, tình tứ, có sức lan toả, lay động lòng người.
Câu hỏi 4: Hãy tìm hiểu và trả lời các câu hỏi sau:
a. Ca Huế được hình thành từ đâu?
b. Tại sao các điệu ca Huế được nhắc tới trong bài văn vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi?
c. Tại sao có thể nói nghe ca Huế là một thú tao nhã ?
Gợi ý:
a. Ca Huế được bắt đầu từ nhạc dân gian và nhạc cung đình Huế.
b. Nhạc dân gian là các làn điệu dân ca, những điệu hò thường vừa sôi nối, vừa tươi vui; nhạc cung đình là nhạc dùng cho những buổi lễ tôn nghiêm trong cung đình nên thường có sắc thái trang trọng, uy nghi. Do nguồn gốc hình thành như trên nên ca Huế vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi.
c. Nghe ca Huế là một thú tao nhã vì: Ca Huế thanh cao, lịch sự, nhã nhặn và trang trọng, duyên dáng từ nội dung đến hình thức; từ cách biếu diễn đến cách thưởng thức, từ ca công đến nhạc công, từ giọng ca, trang điếm, ăn mặc, đến không gian biếu diễn trên sông nước thơ mộng.
LUYỆN TẬP
Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy.
Gợi ý: Tuỳ thuộc vào từng địa phương, vùng miền mà các em có thế kể các làn điệu dân ca khác nhau.
- Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
- Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).
- Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.
- Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.
Ca Huế trên sông Hương – Bài 3
Hướng dẫn soạn bài:
Bố cục:
– Đoạn 1 (từ đầu … lý hoài nam) : Giới thiệu sơ lược một số điệu ca Huế.
– Đoạn 2 (còn lại) : đêm ca Huế trên sông Hương.
Câu 1 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):
Một vài đặc điểm tiêu biểu của xứ Huế : vùng với nhiều cảnh sắc đẹp như sông Hương, chùa Thiên Mụ, … và nền văn hóa phong phú, độc đáo, đậm bản sắc dân tộc : nhã nhạc cung đình Huế, các điệu ca, điệu hò.
Câu 2 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2): Bài văn có nhắc đến:
a. Các làn điệu dân ca Huế:
– Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hồn (buồn bã).
– Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung (náo nức, nồng hậu tình người).
– Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện (gần gũi dân ca Nghệ Tĩnh), hò Huế (khao khát).
– Lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam .
– Nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân (buồn, bi ai).
b. Những dụng cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.
Câu 3 (trang 103 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):
Những hiểu biết thêm sau khi đọc bài văn này:
– Một số cảnh đẹp, di tích, địa danh ở Huế.
– Trang phục, con người.
– Các điệu dân ca với nguồn gốc, cái hay, cái đẹp riêng.
Câu 4 (trang 104 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):
a. Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và nhã nhạc cung đình.
b. Do nó hình thành từ hai dòng ca nhạc : dân gian (sôi nổ, tươi vui) và nhã nhạc cung đình (trang trọng, uy nghi).
c*. Nói ca Huế là một thú tao nhã vì từ nội dung đến hình thức, ca công đến nhạc công, … đều mang sự thanh cao, nhã nhặn, sang trọng, duyên dáng. Kết hợp thưởng thức trên thuyền rồng, giữa dòng sông Hương thơ mộng rất độc đáo.
Luyện tập:
Những làn điệu dân ca miền Bắc có thể kể đến: các điệu hò, điệu lí, hát ví, hát dặm, hát ru, hát đồng dao, hát xoan, quan họ Bắc Ninh….
Ca Huế trên sông Hương – Bài 1.
Bố cục:
– Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu về Huế, mảnh đất sản sinh ra những làn điệu dân ca.
– Phần 2 (đoạn còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách biểu diễn, thưởng thức ca Huế trên sông Hương.
Hướng dẫn soạn bài:
Câu 1 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2):
– Huế từng là kinh đô nhà Nguyễn, hiện tại là cố đô đẹp và cổ kính bên bờ sông Hương
– Huế thơ mộng và trữ tình với điệu Nam ai Nam bình với di sản Nhã nhạc cung đình Huế
– Nhiều danh lam thắng cảnh đẹp lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng, chùa Thiên Mụ, biển Lăng Cô, núi Ngự Bình…
Câu 2 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2):
– Các làn điệu dân ca: Chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, bài vung, hò xay, hò nện..
– Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.
– Nhạc cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh
Câu 3 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2):
– Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử
– Huế nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và music cung đình và nhạc cụ.
– Nghe ca Huế trên thuyền rồng sông Hương là nét lãng mạn, thơ mộng.
Câu 4 (trang 104 sgk ngữ văn 7 tập 2):
a, Ca Huế được hình thành từ dòng nhạc dân gian và nhạc cung đình
b, Ca Huế tươi vui, sôi nổi là do có nguồn gốc từ nhạc dân gian, còn sang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình
c, Ca Huế là thú vui tao nhã:
+ Cách thức nghe nhạc trên thuyền rồng giữa dòng Hương thơ mộng
+ Nội dung ca Huế sang trọng, trong sáng, gợi tình ái quê hương đất nước
+ Người ca sĩ duyên dáng trình diễn với dàn nhạc do vũ công điêu luyện trình bày.
Luyện tập:
Câu hỏi (trang 104 SGK): Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy. Tập một vài làn điệu chuẩn bị cho Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn) cuối năm.
- Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.
- Dân ca Phú Thọ: Đố hoa
- Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
- Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).
- Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.
- Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.
- Dân ca Nghệ An: Ví dặm.
- Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.
- Dân ca Quảng Nam: Lý thương nhau, Hò ba lý.
- Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu,…
Ý nghĩa – Nhận xét:
– Qua bài viết này, học sinh nhận ra được vẻ đẹp của Huế và ca Huế. Cố đô Huế nổi tiếng không chỉ bởi các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử mà con nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và music cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – music thanh lịch và tao nhã, một loại mặt hàng tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.
– Học sinh đồng thời hình thành thái độ yêu mến, trân trọng và có ý thức gìn giữ, bảo tồn những di sản văn hóa tinh thần của quê hương, đất nước.
Có thể bạn thích:
