Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ xuất sắc của những năm cuối thế kỉ XX. Thơ Xuân Quỳnh mộc mạc, tự nhiên, là tiếng lòng, là những khát khao, suy nghĩ và cách hiểu về cuộc sống ái tình và hạnh phúc. Đọc thơ của tác giả ta như đang đọc một cuốn nhật kí mà ở đó người đọc như bị thu hút bởi nét phong cách rất riêng không lẫn vào đâu được: chân chất, đôn hậu, yêu đời, vui tính nhưng cũng rất sắc sảo và không kém phần sâu cay. Hãy cùng TopChuan thưởng thức những bài thơ hay nhất góp phần tạo nên tên tuổi của nhà thơ nữ tài hoa này.
Chuyện cổ tích về loài người
Xuân Quỳnh là nhà thơ tình với nhiều bài thơ nổi tiếng làm nên tên tuổi của nữ thi sĩ. Tuy nhiên, không phải ai ai ai cũng biết Xuân Quỳnh còn là một nhà thơ dành cho thiếu nhi những vần thơ rất hay trong sáng và ngộ nghĩnh. “Chuyện cổ tích về loài người” là một trong các số những bài thơ như thế. Bài thơ nằm trong tập thơ “Lời ru trên mặt đất” xuất bản năm 1978 của nhà thơ và được trích đoạn làm bài tập đọc trong chương trình sách giáo khoa lớp 4 hiện nay (Tập đọc, tuần 19, lớp 4, tập 2). Đây là câu chuyện huyền thoại về thời gian đầu tiên thuở khai thiên lập địa được thuật lại bằng quan hệ tiếp nhận cổ tích khi tác giả hướng người nghe về trẻ em, biến trẻ con thành nhân vật trung tâm. Tất cả hiện ra với những dòng thơ năm chữ như giọng kể chuyện tâm tình, thủ thỉ. Sự sáng tạo về trời đất và con người được thể hiện không chỉ qua nghĩa của từ mà qua cả cấu trúc âm thanh của bài thơ.
“Trời sinh ra trước nhất
Chỉ toàn là trẻ con
Trên trái đất trụi trần
Không dáng cây ngọn cỏ
Mặt trời cũng chưa có
Chỉ toàn là bóng đêm
Không khí chỉ màu đen
Chưa có màu sắc khác
….
Chữ bắt đầu có trước
Rồi có ghế có bàn
Rồi có lớp có trường
Và sinh ra thầy giáo…
Cái bảng bằng cái chiếu
Cục phấn từ đá ra
Thầy viết chữ thật to
“Chuyện loài người” trước nhất”.
Thơ tình cuối mùa thu
Bài “Thơ tình cuối mùa thu” nằm trong tập thơ “Tự hát” của nhà thơ Xuân Quỳnh xuất bản lần đầu năm 1984. Bài thơ tựa như một bản nhạc du dương, êm ái thấm dần vào lòng bạn đọc. Không chỉ là cách miêu tả đất trời vào thu 1 cách đơn thuần, thi phẩm còn muốn nhấn mạnh tình cảm thiêng liêng của con người, đó là tình yêu.Tình yêu được thêu dệt bởi bức tranh phong cảnh cuối mùa thu càng trở nên độc đáo, lãng mạn và vô cùng mới mẻ. Lời thơ giản dị, trong sáng không hề cầu kì hoa mĩ; tứ thơ khoan thai, nhịp nhàng như nói lên chính nỗi lòng của nhà thơ, chính nhịp đập của trái tim yêu thương chan chứa, khát khao được yêu thương và sống hết mình với ái tình đó. Đọc thơ, ta như nhận thấy mình ở trong đó, trào dâng nỗi nhớ da diết với người mình yêu thương. Mùa thu tuy có phảng phất một nỗi ảm đạm man mác, nhẹ nhàng nhưng đó lại là cung bậc của tình yêu. Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điều đã phổ nhạc bài thơ này và được rất nhiều người yêu thích.
“…Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mang
Mùa thu vào hoa cúc
Chỉ còn anh và em
Tình ta như hàng cây
Đã qua mùa gió bão
Tình ta như dòng sông
Đã yên ngày thác lũ…”
Hoa cỏ may
Nằm trong tập thơ cùng tên xuất bản năm 1989, bài thơ “Hoa cỏ may” của thi sĩ Xuân Quỳnh được độc giả rất yêu thích. Chỉ cần đọc tên bài thơ thôi, người đọc đã hình dung ra một khung cảnh thiên nhiên đẹp và hoang sơ – một mạch nguồn cảm hứng không bao giờ vơi cạn trong dòng chảy thi ca của các nhà thơ Việt Nam. Tuy nhiên, với Xuân Quỳnh, tác giả lại thổi hồn vào tác phẩm của mình theo 1 cách riêng. Với những câu thơ 7 chữ, nhịp thơ 2/2/3, thi sĩ như đang vẽ ra trước mắt độc giả một không gian mênh mang, im lìm đang chuyển mùa nên cứ ngẩn ngơ, xao xuyến, nhớ nhung về những kỉ niệm của những mùa thu đã qua. Hoa cỏ may, một loài hoa đồng nội, không kiêu kì, không hương sắc, mộc mạc và kiên cường. Chỉ cần có gió thổi là hoa cỏ may sẽ đặt chân đến bất cứ đâu. Bởi thế cho nên nó biểu trưng cho ái tình dung dị, cho hạnh phúc đời thường và cả những khát khao yêu thương nồng cháy.
“Cát vắng, sông đầy, cây ngẩn ngơ
Không gian xao xuyến chuyển sang mùa
Bên mình ai gọi sau vòm lá
Lối cũ em về nay đã thu
….
Khắp nẻo dâng đầy hoa cỏ may
Áo em sơ ý cỏ găm đầy
Lời yêu mỏng mảnh như màu khói
Ai biết lòng anh có đổi thay?”
Bàn tay em
Bài thơ “Ban tay em” được sáng tác năm 1976 nằm trong tập “Tự hát” của nhà thơ Xuân Quỳnh là một tác phẩm rất đặc biệt với đề tài tình yêu. Vẻ đẹp của người phụ nữ hiện ra 1 cách sống động từ sự dịu dàng, đảm đang, tháo vát, giàu đức hi sinh tần tảo, lam lũ, yêu thương chồng con và khát khao được yêu thương lại đều thể hiện rất trọn vẹn qua hình tượng đôi bàn tay. Người phụ nữ ấy phải chăng cũng là chính tác giả hay người phụ nữ Việt Nam nói chung – những người đang ngày ngày đắp xây cho tổ ấm của mình. Thật đáng yêu, đáng trân trọng và khâm phục biết bao.
“Gia tài em chỉ có bàn tay
Em trao tặng cho anh từ ngày ấy
Những năm tháng cùng nhau anh chỉ thấy
Vui, ảm đạm trong tiếng nói, nụ cười em,
Qua gương mặt anh hiểu điều lo lắng,
Qua ánh mắt anh hiểu điều mong ngóng
Anh nghĩ gì khi nhìn xuống bàn tay?
….
Bàn tay em gia tài bé nhỏ
Em trao anh cùng với cuộc đời em.”
Sóng
Bài thơ “Sóng” sáng tác năm 1967, in trong tập “Hoa dọc chiến hào” xuất bản năm 1968 của tác giả. Bài thơ lấy cảm xúc trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền (Thái Bình), khi đó Xuân Quỳnh mới 25 tuổi, trẻ trung, yêu đời. Đây là bài thơ rất hay về ái tình được rất nhiều bạn đọc đón nhận, tiêu biểu cho phong cách thơ Xuân Quỳnh với vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ trong ái tình thông qua hình tượng con sóng. Đó là ái tình tha thiết, nồng nàn, đầy khát vọng, sắt son, chung thủy và vượt lên mọi giới hạn của đời người.Từng câu chữ của bài thơ như những nốt nhạc trong bản nhạc của một tâm hồn đang rung lên đồng điệu với nhịp sóng biển, rạo rực, xôn xao, khát khao đến khắc khoải. Cả bài thơ là những con sóng tâm tình trong lòng người con gái đang yêu khi đứng trước biển khơi vô bờ bến.
“…Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức…”
Thuyền và biển
Bài thơ “Thuyền và biển” của nhà thơ Xuân Quỳnh được in trong tập “Chồi biếc” của tác giả xuất bản năm 1963, sau đó được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc năm 1981. Với thể thơ 5 chữ, giai điệu khi trầm lắng, chậm rãi, khi dạt dào cảm xúc mang sức sống của biển khơi, thi phẩm “Thuyền và biển” thực sự đã trở thành một bài thơ tỏ tình cho bất kì đôi lứa nào đang yêu thời bấy giờ. Thuyền và biển trở thành một cặp không thể thiếu trong cuộc hành trình trên đại dương bao la, đúng là khoảng cách bến bờ của biển chỉ có thuyền mới xác định được bao nhiêu hải lý và cũng chỉ có biến mới theo kịp những chuyến rong ruổi của thuyền trên sóng biển bao la. Hình ảnh sóng đôi xuyên suốt bài thơ là thuyền và biển tượng trưng cho người con trai và người con gái trong ái tình được thể hiện thật chân thành và sâu sắc. Tình thuyền và biển cũng như tình anh và em muôn đời không thay đổi, thủy chung, son sắc dù bão tố hay bình yên, dù đau khổ hay hạnh phúc. Dẫu có ảm đạm đau sau chuỗi ngày xa cách, nhưng vẫn luôn nguyện gắn bó bền chặt bên nhau. Tất cả tạo nên một cung bậc ái tình nhiều màu sắc, nồng nàn, thiết tha.
“…Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chỉ có biển mới biết
Thuyền đi đâu về đâu
Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau – rạn vỡ
…Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố.”
Mẹ của anh
“Mẹ của anh” là bài thơ nàng dâu tặng mẹ chồng hay nhất trong thi ca Việt Nam ngày nay. Bài thơ được nhiều người thích thú vì lời thơ chân tình, mộc mạc, chất thơ đằm thắm, đôn hậu, ý thơ ý nhị mà sâu xa, phản ánh tình cảm tốt đẹp giữa mẹ chồng – nàng dâu, một mối quan hệ mà xưa nay vẫn bị nhiều người cho là phức tạp, xa lạ và khó dung hòa. Bài thơ “Mẹ của anh” của nhà thơ Xuân Quỳnh đã làm rơi nước mắt và vui lòng biết bao bà mẹ chồng Việt Nam bởi sự thấu hiểu và ưa chuộng của con dâu dành cho mẹ của chồng. Tác phẩm được sáng tác trước khi Xuân Quỳnh về làm dâu bà Vũ Thị Khánh (mẹ của cố nhà thơ Lưu Quang Vũ) năm 1973. Cả bài thơ là lời thủ thỉ tâm tình như lời ru, với giai điệu chủ đạo là ngợi ca, tự hào và biết ơn mẹ.
“Phải đâu mẹ của riêng anh
Mẹ là mẹ của chúng mình đấy thôi
Mẹ tuy không đẻ không nuôi
Nhưng em ơn mẹ suốt đời chưa xong
… Giữa ngàn hoa cỏ núi sông
Giữa lòng thương mẹ mênh mông không lời
Chắt chiu từ những ngày xưa
Mẹ sinh anh để bây giờ cho em…”
Có thể bạn thích:
