Khi một người mạnh dạn đưa tác phẩm của mình lên Internet, chứng tỏ họ đang có nhu cầu tìm kiếm độc giả và đặc biệt là những lời nhận xét. Vai trò của những người nhận xét online (reviewer/beta-reader) không chỉ là tìm và chỉ ra những tồn tại trong tác phẩm mà còn xây dựng nguồn cảm hứng nỗ lực sáng tác cho người viết, mang đến cho họ thêm tự tin trên con đường văn học trong tương lai.
Nghệ thuật phê bình
Đừng đưa ra những lời chỉ trích, nhất là những lời chỉ trích thậm tệ khi bạn chưa thực sự cảm nhận tác phẩm bằng chính trái tim và khối óc của mình. Internet luôn là một môi trường nguy hiểm và nhạy cảm, khi chỉ một từ của bạn cũng có thể làm ảnh hưởng thương người khác trong thời gian dài. Hãy thực hiện những cách nói tế nhị và tránh đưa quá nhiều khuyết điểm vào cùng một đoạn văn: “Tôi xin phép được góp ý vài điều…”, “Có 1 số vấn đề tôi chưa thực sự chia sẻ với tác giả…” hoặc “Tôi biết bạn có thể cố gắng nhiều hơn ở điểm này…”.
Dung lượng bài viết
Tùy vào mức độ tiếp cận tác phẩm, bạn có thể đi theo ba mức dung lượng: 100 đến 200 từ (tương đương với một bình luận trên mạng xã hội), 300 đến 500 từ (tương đương với một đoạn ngắn khi đọc lướt) và từ 1000 đến 2 ngàn từ (chỉ viết tại mức này khi bạn đã hoàn thành tác phẩm). Đôi khi những bài nhận xét ngắn gọn nhưng súc tích lại có ích hơi những bài nhận xét dài, lan man và không có trọng tâm.
Ba bước tiếp cận tác phẩm
Có ba bước tiếp cận một tác phẩm trước khi đi vào nhận xét.
Thứ nhất là đọc phần giới thiệu. Đó là phần tác giả tóm tắt hoặc nêu lên một sự kiện nổi bật trong câu chuyện nhằm thu hút độc giả. Phần này còn được gọi với những cái tên như “văn án” hay “prologue”,…
Thứ hai là đọc ba chương hoặc phần đầu. Đây là giới hạn tối thiểu khi bạn ước ao nhận xét một câu chuyện nào đó. Nếu là truyện ngắn thì mình khuyến khích các bạn đọc hết, hoặc ít nhất là một nửa.
Thứ ba là đọc toàn bộ tác phẩm. Đây là một yêu cầu rất khó đáp ứng nếu bạn thực hiện công việc nhận xét như một nhiệm vụ hay những tác phẩm được yêu cầu không gây được hấp dẫn đối với bạn. Tuy vậy, đọc hết toàn bộ tác phẩm giúp bạn có được cái nhìn toàn diện nhất về những khía cạnh sẽ được nói đến ở phần dưới đây.
Nghệ thuật khích lệ
Đừng tiếc lời khen của bạn cho những câu văn và cách dùng từ hay của tác giả. Đó sẽ là một động lực lớn lao giúp tác giả tiếp tục công việc sáng tác. Tuy vậy, không nên đưa ra quá nhiều lời khen để hóa thành sự tâng bốc sáo rỗng. Hãy thực hiện những mẫu câu khách quan cho những cảm xúc chủ quan như: “Về phương diện này tôi cảm thấy rất tuyệt…” hoặc “Cảm ơn bạn vì đã giúp tôi học hỏi được nhiều điều về…”.
Trang bị phổ kiến thức sâu rộng
Lời khuyên đầu tiên mình ước ao chia sẻ là trước khi đánh giá người khác, hãy tự trang bị một phổ kiến thức sâu rộng. Bạn sẽ không thể nhận xét một câu chuyện nếu bạn không biết nhiều hơn câu chuyện ấy, và điều đó sẽ khiến bài nhận xét không có sức thuyết phục. Kiến thức ở đây không chỉ giới hạn ở trình độ phổ thông; những trải nghiệm từ cuộc sống của chính bạn cũng là một loại kiến thức rất đặc biệt.
Phản hồi và giữ liên lạc
Nếu bạn thực sự có hứng thú với tác phẩm, mình khuyên bạn nên giữ liên lạc với tác giả. Việc theo dõi quá trình sáng tác cũng là một trải nghiệm quí giá giúp bạn viết được những bài nhận xét dài kì. Bên cạnh đó, hãy ân cần và lắng nghe nhận xét của những độc giả khác. Họ có thể tìm ra được những điểm bạn không thể ngờ đấy!
Hành văn khách quan chân thực
Khi viết một bài nhận xét, bạn hoàn toàn có quyền đưa những ý kiến chủ quan của mình vào với những trạng thái cảm xúc cụ thể. Tuy vậy, mình khuyến khích các bạn đưa ra những bài nhận xét mang tính khách quan nhiều hơn, tập trung vào những khía cạnh chuyên môn thay vì những dòng cảm xúc nhất thời. Điều này giúp bài viết của bạn mang tính chuyên nghiệp và có sức thuyết phục cao.
Có thể bạn thích:
