“Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ”, câu slogan dường như trở nên quá quen thuộc với không chỉ những người sắp làm mẹ, đang làm mẹ mà với bất kỳ ai từ già tới trẻ bởi sữa mẹ không chỉ là nguồn dinh dưỡng mà còn là “dũng sĩ” bảo vệ cho trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh. Nuôi con bằng sữa mẹ luôn là một điều vô cùng thiêng liêng với bất kỳ người mẹ nào, trong quá trình ấy sẽ có không ít sai lầm mẹ mắc phải mà bài viết này sẽ đề cập tới những sai lầm mẹ hay mắc nhất.
Quan niệm ngực nhỏ không có sữa
Theo thống kê của bộ Y tế chỉ có 1.2% bà mẹ thực sự không đủ sữa hoặc không có sữa cho con bú. Như đã đề cập ở trên, sữa mẹ được tiết theo quy luật cung-cầu, cơ thể mẹ là nguồn sữa với hàng triệu tế bào tiết sữa, giống như sông đổ ra biển, là nguồn sẽ không cạn. Sữa mẹ không giống như bình sữa, càng to chứa được càng nhiều. Bởi vậy, dù ngực mẹ to hay bé, miễn mẹ có chế độ dinh dưỡng hợp lý, tâm lý thoải mái và quan trọng nhất, cho bé bú mẹ càng nhiều thì nguồn sữa sẽ không cạn kiệt.
Khi mang bầu ngực mẹ sẽ tăng 1-2 size trừ những mẹ chửa ngực có thể tăng tới 3-4 size. Như vậy, với những mẹ có cơ địa ngực nhỏ sẵn từ thời con gái thì khi có em bé ngực cũng chỉ tăng ở mức bình thường đặc biệt với người châu Á, cụ thể là người Việt Nam thì size ngực khá khiêm tốn. Khi vừa sinh em bé, hiếm có bà mẹ nào có sữa ngay cho con mà thông thường sữa sẽ về trong 1-2 ngày, thậm chí với mẹ sinh mổ có thể tới 4-5 ngày, có khi hàng tuần do ảnh hưởng của việc sử dụng kháng sinh. Khi đó, ngực nhỏ sẽ trở thành đối tượng để đổ lỗi, những người mới làm mẹ lần đầu sẽ không khỏi bỡ ngỡ sẽ càng áp lực bởi suy nghĩ không có sữa cho bé và hậu quả là, càng lo lắng nhiều không chỉ ảnh hưởng tới chính sức khỏe của mẹ (dễ dẫn tới hậu sản) mà còn là nguyên nhân chủ yếu dẫn tới sữa lâu về. Vì vậy, mẹ hãy luôn thật thoải mái, hãy có niềm tin rằng người mẹ nào cũng có sữa cho con bú vì một khi tâm lý thoải mái thì không cần phải ăn những món lợi sữa mà chỉ cần ăn đủ chất là nguồn sữa sẽ dồi dào.
Để dành sữa trong bầu ngực
Quan niệm này xuất phát từ 1 số nguyên nhân như mẹ ít sữa, tiếc không muốn vắt sữa thừa đi; được truyền lại từ thế hệ trước “bầu ngực phải còn sữa thì sữa mới về” hay do sợ vắt đi sẽ không đủ sữa cho con ti cữ sau,…
Tuy nhiên, quan niệm này là sai lầm bởi, sữa mẹ được sản xuất theo quy luật cung-cầu, lượng sữa trẻ bú sẽ được ghi nhớ để “trả lời” cho cơ thể cần sản xuất bao nhiêu thì đủ cho trẻ. Bởi vậy, các mẹ được khuyên sau khi sinh cho trẻ bú mẹ càng sớm càng tốt, bú bất cứ khi nào để kích thích phản xạ tiết sữa, sữa mau chóng về. Ngoài ra cũng có mẹ phàn nàn rằng bởi trẻ ham ngủ lười bú hay không cho trẻ bú một hôm mà sữa ít hẳn hay sau khi sinh, sữa mẹ mau về nhưng con lại ti rất ít, mẹ không ý thức được việc hút sữa thừa đi mà sau đó từ thừa sữa cho con ti trở thành ít sữa, tất cả đều phản ánh quy luật này.
Vì vậy, không những không có lợi mà hành động này còn đem lại nhiều hậu quả như:
- Mẹ bị tắc tia sữa và nếu không được thông sớm sẽ dẫn tới áp – xe, viêm. Điều này không chỉ khiến mẹ đau, sốt mà nếu bé bú phải sữa từ bầu ngực bị áp – xe có thể bị nhiễm khuẩn gây nguy hại.
- Mẹ dần ít sữa dẫn tới mất sữa đặc biệt với những bé có thói quen bú lắt nhắt thì việc mẹ mất sữa chỉ là sớm muộn.
Lời khuyên cho mẹ:
- Hãy mạnh dạn vắt bỏ sữa thừa sau mỗi cữ đi, nếu mẹ tiếc sữa, có thể vắt sữa vào bình trữ sữa để dành bé bú sau. Mẹ không cần lo về chuyện bé liệu có đủ sữa bú cho cữ sau bởi ngay cả khi mẹ vắt sữa ngay trước cữ bú của bé (với những mẹ hút kích sữa bằng máy) thì dù ngực lép xẹp nhưng khi bé bú, bé sẽ chỉ cáu gắt lúc đầu vì sau đó sữa sẽ mau chóng xuống, biểu hiện là ngực mẹ cảm giác tê rần.
- Cho trẻ bú trực tiếp càng nhiều càng tốt, bú 1 bên cho tới khi kiệt mới chuyển bên. Bên không bú có thể hút ra và trữ để dành cữ sau hoặc trữ đông để dùng sau này.
Mẹ hãy nhớ hút thật kiệt, hút kiệt là khi mẹ hút, vắt mấy nhịp mà sữa chỉ nhỏ vài giọt.
Cho trẻ bú quá lâu
Một số mẹ lại lầm tưởng việc con bú lâu càng tốt vì suy nghĩ con càng bú lâu bao nhiêu thì con càng bú được dòng sữa cuối nhiều bấy nhiêu, càng tốt cho việc tăng cân của bé. Tuy nhiên, đây hoàn toàn không phải một ý tưởng tốt. Bởi lẽ, các bé bú mẹ có một đặc điểm chung, nhịp bú lúc đầy mạnh và nhanh bởi bé đang khát sữa, vì thế dòng sữa đầu chứa nhiều nước để thỏa mãn cơn khát của bé, sau đó nhịp bú chậm và sâu và dần dần bé nút rất nhẹ, khá là lâu bé mới nuốt.
Có một giả thiết, trong 10 phút bé bú mẹ thì 2 phút đầu bé bú được 50% lượng sữa trong bầu ngực, 2 phút sau bú được 80-90% lượng sữa và 6 phút còn lại hầu như không bú. Vì vậy, bé bú càng về sau càng ít và lượng sữa bé bú không đáng kể so với lúc đầu, thậm chí bé đang ngủ trong lúc bú, bú trong lúc ngủ khá nguy hiểm vì bé dễ bị sặc, sữa cũng có thể đọng lại gây tưa lưỡi, bé lớn hơn chút dễ sâu răng. Bên cạnh đó, bé bú cữ 2h – 3h, nếu mẹ dành cả khoảng 30 phút – 60 phút cho bé bú thì mẹ không thể làm gì ngoài dành thời gian cho bé bú.
Chính vì thế, thay vì để bé bú thật lâu, mẹ hãy thúc đẩy những nhịp bú ban đầu của bé bởi lúc đó bé bú hiệu quả nhất, gọi bé dậy nếu bé lỡ ngủ quên. Không nên để bé ngậm ti quá lâu.
Bắt bé bú đúng cữ
Việc cho bé bú đúng cữ không chỉ giúp mẹ nhàn hơn trong việc nuôi con mà còn giúp trẻ bú hiệu quả hơn so với việc bé bú lắt nhắt. Tuy nhiên, mọi thứ đều có hai mặt của nó, bên cạnh lợi ích luôn có những nguy cơ và ở đây việc ép bé bú đúng cữ cũng vậy. Sẽ có 1 số trường hợp có thể xảy ra như:
Trường hợp 1: Đã đến cữ bú của bé tuy nhiên:
- Bé đang ngủ và mẹ gọi bé dậy bú: Không nên vì bé lớn lên ngay trong lúc ngủ, việc gián đoạn giấc ngủ cũng ảnh hưởng tới sự phát triển của bé, bên cạnh đó gọi bé dậy khi bé vẫn đang lim dim sẽ làm bé cáu gắt, bú khi vẫn đang mơ màng sẽ không hiệu quả thậm chí gây sặc cho bé.
- Bé chưa muốn bú ép bé bú: Mỗi trẻ có một nhu cầu cá nhân riêng, việc trẻ bú rồi đái nhiều hay ít giữa cữ bú cũng ảnh hưởng làm xê dịch thời gian bé đòi ti mẹ, khi bé thực sự có nhu cầu thì sẽ ngoan ngoãn mấp lấy ti mẹ, lúc đó sữa mẹ sữa tiết ra nhiều nhất.
Trường hợp 2: Chưa đến cữ bú tuy nhiên bé đòi bú mà mẹ không cho. Việc mẹ tuân thủ máy móc cữ bú làm cho bé không được bú khi có nhu cầu sẽ dẫn tới việc bé quấy khóc và bỏ qua thời điểm lý tưởng để bú. Là mẹ, hãy quan sát con yêu và cho ra “cữ riêng” phù hợp nhất cho con, cho con bú theo nhu cầu để con có được sự thoải mái nhất, để phát triển tốt nhất.
Chỉ cho bú 1 bên ngực
Một số trẻ chỉ thích bú 1 bên (do ti thụt, do núm ti mẹ quá to, do tia sữa mảnh, chảy xuống chậm) hay do thói quen của mẹ cho trẻ bú bên thuận. Khi trẻ chỉ bú một bên, bên ngực kia sẽ dần ít sữa, không chỉ gây ám ảnh “bên bưởi bên cam” ảnh hưởng thẩm mĩ sau này cho mẹ mà lại đặt mẹ rơi vào một vòng luẩn quẩn bởi, bên con ti sữa luôn nhiều và căng, trái lại bên không ti sữa ít dần. Chính vì vậy, mỗi lần con gắt đòi ti, mẹ sẽ không muốn cho ti bên ít sữa do suy nghĩ sữa không chảy xuống nhanh. Điều này khiến trẻ không đã khát sẽ gắt gỏng và khóc lóc, cứ thế trẻ chỉ bú 1 bên và chênh lệch lượng sữa phía hai bên ngày càng tăng. Cứ vậy chính mẹ tập cho thói quen khiến con chỉ ti một bên.
Cách khắc phục như sau:
- Nếu do ti thụt: Trước khi bé bú mẹ có thể kích thích núm vú, dùng máy hút sữa hút kéo dài đầu ti hay dùng dụng cụ hỗ trợ như trợ ti. Trong khi bé bú, mẹ giữ bầu vú, tay bóp để núm ti trồi ra.
- Nếu do đầu ti quá to: Mẹ hãy kiên trì tập cho bé ngậm ti, yếu tố thiết yếu đó là ngậm đúng khớp, nếu bé gắt có thể dùng thìa đút bé ăn. Sau một thời gian bé lớn hơn, kích thước núm ti có thể phù hợp với miệng bé hơn.
- Nếu do sữa xuống quá mạnh hay quá yếu: Mẹ có thể điều chỉnh tư thế cho bé bú hay đợi tới khi sữa đã xuống vì khi bé bú lúc sữa đang xuống dễ khiến bé bị sặc.
- Ngoài ra còn có 1 số nguyên nhân khác mà mẹ cần tìm hiểu như: bé có bị viêm tai giữa bên đó không, có tổn thương gì bên bé nằm không hay mẹ có viêm vú không? Khi không tìm ra nguyên nhân, hãy hỏi ý kiến chuyên gia.
Không vỗ ợ hơi sau khi cho bé bú
Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh do dạ dày nằm ngang nên rất dễ nôn trớ, 1 số bé còn được mô tả là “phun như vòi rồng” do trào ngược dạ dày– bệnh lý gặp ở 50% trẻ dưới 6 tháng tuổi. Nôn trớ có thể do bé bú quá no, cũng có thể do bé bị lạnh, hoặc do bé được đặt nằm ngay sau khi ăn. Một sai lầm rất hay gặp ở các mẹ đó là thường đặt con ngủ ngay sau khi ăn đặc biệt là vào ban đêm khi bé đòi bú. Nôn trớ ngay sau ăn khiến bé cáu gắt, không hấp thu đủ dinh dưỡng và mẹ vì sợ bé đói lại ép bé ti dẫn tới bé khóc hoặc bé bú lắt nhắt.
Trong trường hợp này, tốt nhất mẹ cần vỗ ợ hơi cho bé và bế bé 15-20 phút sau khi bú mẹ. Có 3 cách vỗ ợ hơi cho bé:
- Cách 1: Với bé 0-3 tháng tuổi cổ còn mềm thì mẹ đặt bé lên vai, một cánh tay đỡ mông và giữ bé thẳng. Sau đó tay còn lại mẹ vuốt thẳng lưng bé hoặc vỗ nhẹ.
- Cách 2: Với bé trên 3 tháng tuổi thì mẹ cho bé ngồi lên đùi của mình, một cánh tay vòng qua lưng và ôm lấy bé, tay còn lại mẹ vỗ lưng hoặc vuốt lưng bé
- Cách 3: Mẹ cho bé nằm sấp trên đùi sau đó dùng tay vỗ nhẹ hoặc massage vuốt lưng bé.
Chi tiết xem tại video sau:
Vắt bỏ sữa đầu
Sai lầm này xuất phát từ quan niệm sữa mẹ đặc hay loãng: Sữa loãng như màu nước vo gạo được cho là không giúp bé tăng cân tốt và thường được các mẹ rỉ tai nhau vắt bỏ đi cho tới khi màu sữa trắng đục như màu sữa ông thọ – tức sữa đặc. Tuy nhiên, đây là quan niệm sai lầm và các mẹ cần có cách nhìn khách quan và chính xác hơn về sữa mẹ.
Sữa mẹ chia làm hai giai đoạn: Sữa đầu và sữa cuối.
- Sữa đầu: Được tiết ra trước, cảm quan có màu như nước vo gạo. Sữa đầu có chứa nước và kháng thể có vai trò trước tiên là giúp bé thỏa mãn cơn khát, sau nữa thành phần kháng thể giúp bé tăng cường hệ miễn dịch.
- Sữa cuối hay sữa trưởng thành cảm quan có màu trắng như màu sữa ông thọ với các thành phần giúp bé tăng trưởng cân nặng như chất béo, chất dinh dưỡng.
Chính quan niệm sữa mẹ đặc hay loãng đã dẫn tới hàng loạt những vấn đề, câu hỏi kéo theo như: Ăn gì để sữa mẹ đặc? Sữa loãng bé tè nhiều, không tăng cân nên cho con sử dụng sữa công thức? Vắt bỏ sữa đầu?
Sữa mẹ tối ưu hơn sữa công thức bởi thành phần kháng thể mà không một loại sữa công thức nào có thể thay thế, chính thành phần kháng thể này giúp bé có sức đề kháng tốt trước các tác nhân từ môi trường. Khoa học đã chứng minh, những đứa trẻ được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ hệ miễn dịch rất tốt, ít nguy cơ mắc các bệnh về đường tiêu hóa hay hô hấp và ngược lại.
Không có khái niệm sữa đặc hay sữa loãng, dù sữa đầu hay sữa cuối thì đều cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ, vì thế trẻ cần được bú cả sữa đầu và sữa cuối để vừa tăng cân tốt vừa có được sự bảo vệ tốt nhất. Vậy cần làm gì để giúp bé vừa tăng cân tốt, vừa có sức đề kháng tốt?
Lời khuyên cho mẹ:
- Nếu mẹ cho bé bú bình, cần hút thật kiệt. Như vậy cả sữa đầu và sữa cuối được hòa chung và bé được bú cả hai.
- Nếu mẹ cho bé ti trực tiếp, cần cho bé bú đủ thời gian, thông thường là từ 10-15 phút. Sẽ có 1 số vấn đề phát sinh như: Bé ngủ gật trong khi bú do bầu sữa mẹ ấm khiến bé dễ đi vào giấc ngủ, hãy lay bé dậy bằng cách động bầu vú hay lay lay má; cho bé ti một bên, nếu sữa đã kiệt mà bé vẫn đói, cho bé ti bên kia và cữ sau hãy bắt đầu từ bên đó. Như vậy bé sẽ được hưởng cả sữa đầu và cuối.
Quan niệm trẻ bú nằm dễ bị viêm tai giữa
Sai lầm này xuất phát từ việc cho trẻ bú sữa công thức khi nằm. Tại sao lại vậy, mẹ hãy làm rõ 2 vấn đề:
- Thứ nhất, sữa mẹ và sữa công thức không giống nhau. Sữa mẹ ức chế sự hình thành của vi khuẩn do chứa thành phần kháng thể trong khi đó sữa công thức lại là môi trường cho vi khuẩn phát triển do sữa công thức thường có vị ngọt.
- Thứ hai, bú sữa mẹ và bú bình không giống nhau. Sữa không ứ đọng trong miệng khi bé bú mẹ trực tiếp, nhưng khi bú từ bình, sữa có thể rỉ ra tạo thành “vũng” trong họng bé dù bé không mút.
Ngoài ra, các tư thế cho bé bú, dù là tư thế nào thì bé vẫn trong tư thế nằm nên mẹ hoàn toàn có thể yên tâm rằng việc bú nằm không những không khiến bé bị viêm tai giữa mà trái lại, giúp bé tránh được nguy cơ viêm tai giữa, mẹ cũng thoải mái và đỡ mệt hơn khi thời gian bé bú có thể lên tới 30 phút.
Có thể bạn thích:
